Buurtkracht Stadshagen

In het kort: stel dat je eeuwen geleden leeft in een kleine gemeenschap, waarin je elkaar kent. Er gebeurt iets waardoor je letterlijk om hulp roept. Zeg maar met je handen om de mond. Voor zulke gevallen kun je nu je hulproep kwijt in de app, zodat je buurtgenoten je 'horen' en kunnen komen helpen.

Nuance: het kan ook zijn dat je in zo'n situatie niet letterlijk was gaan roepen, maar bij je buren had aangeklopt voor hun directe hulp. Vanwege acute overlast of onveiligheid. Ook daarvoor is de app.

Nieuwe incidenten kun je direct melden in groep 2, waarna beheerders die oppakken en doorzetten naar groep 1. Je kunt nieuwe incidenten ook direct melden bij een of meerdere beheerders, zodat zij de melding in groep 1 kunnen doen. Bijvoorbeeld omdat je twijfelt of de melding wel geschikt is voor Buurtkracht, of om samen te checken of de nodige informatie erin staat. Maar bijvoorbeeld ook als je na het melden in groep 2 niet snel genoeg reactie krijgt of denkt te krijgen.

Deze zaken moet je eigenlijk los van elkaar zien. Je moet altijd de hulpdiensten gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn. Buurtkracht is daarvoor geen vervanger en zegt daar ook niets over. Simpelweg omdat Buurtkracht er niet over gaat wanneer of waarvoor de hulpdiensten kunnen en moeten worden gebruikt. Als je echter denkt dat jouw buurtgenoten jou kunnen helpen, los van de hulpdiensten, dan kun je hun hulp inroepen. Die twee kunnen vaak prima samen gaan.

In het algemeen is de politie daar blij mee, omdat het haar taak kan verlichten. In eigen woorden heeft de politie behoefte aan 'bondgenoten en sleutelfiguren'. Uiteraard waken ze ervoor dat er geen zelfrecht (eigenrichting) ontstaat, of gevaarlijke situaties. Daarom is de politie geïnteresseerd en betrokken en wil ze graag goed geïnformeerd worden over wat er gebeurt in de wijk.

Het is echter niet zo dat de politie graag komt vertellen wat wel en niet mag, of 'buurtwachters' komt instrueren. Ook zal de politie niet deelnemen aan burgerinitiatieven en app-groepen. Het liefst ziet de politie dat burgers zelf begrijpen hoe het moet, en wat wel en niet kan. Dat is over het algemeen ook zo.

De wijkpolitie van Stadshagen is erg enthousiast over Buurtkracht Stadshagen. Ze zien graag (goede vormen van) zelfredzaamheid ontstaan, ook al zullen ze er niet om vragen. Wel willen ze graag op de hoogte worden gebracht van situaties die 'bijna mis dreigden te gaan'. Dit om de veiligheid te kunnen blijven borgen.

Het enige dat wordt 'gestuurd' is het beheer en gebruik van de twee app-groepen, door enkele beheerders. Met (aan)sturing wordt in dit geval bedoeld dat er regels worden opgesteld en gecommuniceerd, en dat naleving daarvan wordt gecontroleerd. Dit is puur om te voorkomen dat er (teveel) ongewenste berichten in de app-groepen verschijnen, waar mensen last van hebben.

Daarnaast kunnen er dingen worden georganiseerd, maar dat is geen verantwoordelijkheid van iemand in het bijzonder. Bijvoorbeeld het ophangen van posters om meer leden te werven, of evaluaties van incidenten op sociale media als Nextdoor. Ook hier is dus sprake van zelfredzaamheid. Met name de evaluaties zullen vanzelfsprekend aandacht hebben voor zaken die we met zijn allen ongewenst vinden.

Tenslotte zullen er spontaan dingen gebeuren. Bijvoorbeeld zullen buurtgenoten die samen in actie komen elkaar soms 'corrigeren' c.q. proberen te overtuigen van ander gedrag. Het is goed om met elkaar dat gesprek aan te gaan, ook zeker om niet zozeer de ander te overtuigen, maar om zelf overtuigd te worden, of meer in het algemeen om kennis, ervaring en inzichten uit te wisselen.

Het klinkt misschien raar, maar juist omdat daar niets wordt georganiseerd. In het antwoord op vraag 1 lees je dat het hele concept van elkaar te hulp schieten, als buurtbewoners, een eeuwenoud concept is, waaraan in principe niets verandert. Alleen is de (via-via) roeptoeter nu een app-groep.

Elke burger is en blijft altijd verantwoordelijk voor het eigen gedrag. Het is niet anders dan wanneer je een toevallige passant bent; ook dan beslis je ter plekke of je wat doet, en wat. Dit doe je op basis van gezond gevoel en verstand, welwillendheid en je eigen mogelijkheden.

Het bestond natuurlijk altijd al, maar is een tijd lang 'verdrongen', doordat samenlevingen steeds groter en anoniemer werden en 'experts' nodig hadden om georganiseerd en bestuurd te worden. Alleen die organisaties hadden de benodigde informatie om de juiste acties te kunnen ondernemen. Deze 'professionalisering' maakte ook dat mensen gingen denken dat alles tot in detail 'geregeld' moest worden. Zo veranderde ook onze cultuur.

Enerzijds liep de genoemde professionalisering steeds meer uit de hand, denk aan bureaucratie en de grote hoeveelheid managers. En anderzijds namen opleidingsniveau en geletterdheid toe, en nog belangrijker: komt er sinds het informatietijdperk een veelheid aan informatie voor iedereen beschikbaar. Denk aan internet. De betrokkenheid van burgers in allerlei maatschappelijke gebieden is sindsdien sterk toegenomen.

Dit heeft geleid tot een nieuwe cultuurverandering, waarin we op sommige vlakken weer terugkeren naar oude gebruiken. Gewoon omdat het kan. Denk aan het bedrijfsleven, waarin meer zelfsturende en 'agile' teams actief zijn. Dit zijn meer natuurlijke of organische bestuursvormen, waarin niet alles van tevoren helemaal wordt uitgedacht, en besloten door managers, maar waarin het initiatief een kans krijgt en voortdurend zelflerend wordt bijgestuurd. De groep leert door te doen, wat niet alleen effectief is, maar ook leuk blijkt te zijn.

Je hoeft in principe alleen maar de behoefte hebben om elkaar te helpen, en te denken of voelen hier op een of andere manier aan bij te kunnen dragen. Omdat je tevoren niet weet wat precies de situatie zal zijn, is het eigenlijk niet mogelijk om hier een strikt juist antwoord op te geven.

Wel kan heel in het algemeen worden gesteld dat een profiel van sociale vaardigheid, vriendelijkheid, interesse en beheerstheid welkom is. Wat niet wil zeggen dat emoties niet welkom zijn! Bedenk dat bijvoorbeeld een bange, verdrietige of oprecht boze buurvrouw meer indruk kan maken op een overlastgevende jongere, dan een kloeke en koele 'buurtwachter'. Terwijl die laatste op de achtergrond misschien maakt dat deze buurvrouw überhaupt contact durft te maken. Zo is er voor bijna elk 'type mens' wel een geschikte rol denkbaar in een bijpassende, unieke situatie.

Nee, absoluut niet. Er zullen vast ook mensen zijn die Buurtkracht wel willen gebruiken om hulp te kunnen inroepen, maar bij voorbaat al weten dat zij (waarschijnlijk) nooit zelf in actie zullen komen. Dat is helemaal niet erg. Sterker nog, het is fijn als we deze mensen helpen, als wijkgenoten. En daarmee hopelijk ook de veiligheid en/of leefbaarheid van de wijk kunnen verbeteren.

Nog even ter herinnering: de enige regel omtrent gedrag is dat we geen gedragsregels hebben. Er wordt met andere woorden nergens op gestuurd. Eenieder zal zelf op basis van de melding, en zijn eigen vermogens en gevoelens (van dat moment) moeten bepalen of er een reactie van zijn of haar kant volgt.

Maar het is wel goed om te beseffen dat beslissingen in kleine stapjes kunnen worden genomen, en dat bij elke stap risico's kunnen worden gemeden. Het besluit om simpelweg te gaan kijken wat er aan de hand is, is misschien een veilige beslissing, zolang het bij observeren blijft. Al dan niet op gepaste afstand. Niet of juist wel herkenbaar als Buurtkracht, afhankelijk van de situatie. Dichterbij komen is een volgende stap, etc. Omdraaien en weer weggaan is ook een optie.

Daarop kan hier geen antwoord worden gegeven, maar wel kan worden gesteld dat de manier waarop men zelf de app ziet, en hoe men daarop ingesteld is, een belangrijke rol speelt.

Stel dat iemand gemakkelijk boos wordt, snel tot fysiek handelen overgaat, een bloedhekel heeft aan alle 'storende elementen' in de wijk, regelmatig in actie komt bij meldingen, en snel de confrontatie zoekt, dan ontstaat (terecht) een beeld van structureel buitensporig gedrag. Gedrag waar men bewust voor kiest en dat als verwijtbaar wordt gezien.

Als daarentegen iemand lid wordt van de groep vanuit sociale bewogenheid en interesse, en met de beste bedoelingen op een melding afgaat, dan nog kan men anders reageren dan men zou denken of willen. Maar dat was niet te verwachten voor diegene en kan als lering dienen. Namelijk om het volgende keer anders te doen, of helemaal niet te gaan. De mate waarin men in staat is om zelfbeschouwend en lerend met situaties om te gaan is van groot belang.

Nog even ter herinnering: de enige regel omtrent gedrag is dat we geen gedragsregels hebben. Er wordt met andere woorden nergens op gestuurd. Maar we kunnen wel iets zeggen over de gewenste intentie van de helper om anderen te willen helpen. Waarschijnlijk is de overlastgever ook een buurtbewoner, en die kan misschien ook geholpen worden. De meeste zaken zijn ook niet zwart-wit en kennen geen goeden en kwaden. En zelfs wat heel kwaad lijkt, kan met een simpele en vriendelijke vraag een heel andere wending krijgen.

Feitelijk is deze melding een roep om hulp bij zaken van overlast en onveiligheid. Wat betekent dat lang niet iedereen op zo'n moment zich het antwoord op deze vraag zal herinneren. Bovendien zal dat zonder oefening ook niet snel gaan lukken, en hopelijk raakt niemand geoefend in het melden van incidenten. Tenslotte moet de melding ook nog in een app worden getikt.

Belangrijk is om twee zaken in de gaten te houden:
1. Richting: meld het minimale waarmee helpers een idee hebben van het soort incident (dus gewenste hulp) en waar ze naartoe moeten.
2. Gevaar: meld altijd hoe gevaarlijk of bedreigend de situatie lijkt, zodat iedereen de kans krijgt te risicovolle situaties te mijden.

Na de (hoofd)melding kan altijd en door iedereen aanvullende informatie worden gedeeld in groep 2. Als je als buurtgenoot belangrijke informatie mist, dan kun je die opvragen in groep 2. Maar als je het idee hebt dat degene die om hulp vraagt misschien moeilijk via de app meer informatie kan of wil geven, dan kan iemand ook ter plekke langs gaan om meer informatie op te halen, of bellen met de melder. Bijvoorbeeld een buur in de straat, een bekende, of wie dan ook. Maak hier alsjeblieft wel melding van als je dit gaat doen, om te voorkomen dat meerdere mensen dit gaan doen.

In wijkjes waar deze hangen, vinden mogelijk minder incidenten plaats dan in andere wijkjes. Of het totaal daarmee afneemt, of zich alleen maar verplaatst, is de vraag. In het laatste geval is het eigenlijk een hulpmiddel voor de inbreker om de minst bewaakte wijk te vinden. Vaak zijn dit toch al kwetsbare wijken.

Buurtkracht Stadshagen gaat over de hele wijk Stadshagen, dus eigenlijk een groot dorp. Het lijkt niet zinvol om door de hele wijk bordjes op te hangen. Voordeel van onze grote groep en het grote gebied, is dat we bij succes waarschijnlijk, en hopelijk, veel aandacht zullen krijgen in (sociale) media. De beste 'preventiebordjes' zijn dus ons succes.

In groep 1 komen alleen hoofdmeldingen van incidenten, typisch 1 aanmelding en 1 afmelding. Daarmee kunnen alle leden zelf bepalen of ze de loop van het incident verder willen volgen in groep 2, of groep 2 bijvoorbeeld op stil willen zetten. Ondertussen worden ze wel geïnformeerd over mogelijke nieuwe (belangrijke) incidenten in groep 1. In groep 1 kunnen alleen beheerders berichten plaatsen.

In groep 2 kan alle informatie worden gedeeld die helpt om het incident op te lossen. Graag ook niet meer dan dat, want ook hier zal belangrijke informatie worden gedeeld, en willen we niet worden afgeleid door bijvoorbeeld dankbetuigingen, grapjes, of welke informatie dan ook die niet direct bijdraagt aan een oplossing. Beperk je dus alsjeblieft tot berichten waar anderen iets aan hebben om te bepalen hoe ze daadwerkelijk IRL ('daar buiten') actie kunnen ondernemen, zoals locatie, signalement, maar bijvoorbeeld ook hoeveel buurtbewoners al in actie zijn. In groep 2 kan iedereen berichten plaatsen.

Nieuwe incidenten kun je direct melden in groep 2, waarna beheerders die oppakken en doorzetten naar groep 1. Je kunt nieuwe incidenten ook direct melden bij een of meerdere beheerders, zodat zij de melding in groep 1 kunnen doen. Bijvoorbeeld omdat je twijfelt of de melding wel geschikt is voor Buurtkracht, of om samen te checken of de nodige informatie erin staat. Maar bijvoorbeeld ook als je na het melden in groep 2 niet snel genoeg reactie krijgt of denkt te krijgen.

Dit hoeft niet per se de melder te zijn, maar dat heeft wel de voorkeur. Als iemand anders echter voldoende inzicht en reden heeft om een incident af te melden, dan moeten we ervan uitgaan dat dit terecht is. Informatie daarover kan worden gedeeld in groep 2. Een beheerder kan vervolgens afmelden in groep 1.

Het mooiste zou eigenlijk zijn dat iedereen in een bepaalde straal rond de plaats van het incident een bericht krijgt, en dat men die straal zelf in kan stellen. Dan vervalt de (kunstmatige) opdeling in wijken. We zullen 'vanzelf' gaan meemaken of en wanneer dit gebeurt. Tot die tijd zullen we sowieso eerst enige tijd ervaring moeten opdoen binnen Stadshagen. Het kan ook zomaar dat de wijk te groot blijkt te zijn voor deze aanpak. Wat mede afhankelijk is van het gedrag dat we gaan zien in de app, en 'op straat'.

Nog even ter herinnering: de enige regel omtrent gedrag is dat we geen gedragsregels hebben. Er wordt met andere woorden nergens op gestuurd. Maar uiteraard, alles kan, maar we mogen uitgaan van de welwillendheid en het inlevingsvermogen van helpers alias buurtkrachten. Zie je bij aankomst een relatief grote groep mensen tegen elkaar schreeuwen, dan zou het zomaar niet kunnen helpen om ook mee te gaan schreeuwen. En of het wel verstandig is om überhaupt het woord te nemen, is echt afhankelijk van de situatie en jouw unieke vermogens op dat moment.

Er zijn echter voordelen van grote aantallen:
1. Er zijn meer getuigen, die meer zien en horen, en ook beeld- en geluidmateriaal kunnen maken.
2. Hoe groter de totale groep, hoe groter over het algemeen het aandeel 'welwillenden'. Althans wel in het concept van Buurtkracht. We hebben het bijvoorbeeld niet over grote groepen hooligans tegenover elkaar. :)

Gebruik hiervoor alsjeblieft niet groep 2, maar sociale media zoals Nextdoor of Facebook (pagina Buurtkracht Stadshagen). Nextdoor wordt op dit moment het meest gebruikt. Je kunt reageren in een bestaand bericht over het onderwerp, of een nieuw bericht aanmaken. Benader liever geen beheerder persoonlijk, want Buurtkracht is van ons allemaal en de discussie wordt zoveel mogelijk publiek en transparant gevoerd.

Op Nextdoor was een gesprek gaande over vuurwerkoverlast. Een veelgehoord advies was om overlastgevers gewoon (op een normale manier) aan te spreken, als buurtgenoot. Iemand reageerde dat dat ook negatief kan uitpakken voor die buurtgenoot, waarop anderen weer reageerden dat het kan helpen om zoiets met meerdere personen samen te doen. Daarop opperde iemand om een buurtwacht te starten, waarmee anderen instemden, en zo werd al snel het initiatief genomen.

Uiteraard zijn de onderliggende motieven voor iedereen verschillend. Van het simpelweg verbeteren van veiligheid en leefbaarheid, tot het sociaal begeleiden van hulpbehoevenden (wat in principe dus ook de overlastgevenden kunnen zijn), tot het scheppen van verbinding en saamhorigheid binnen de wijk. Of bedenk het maar. Er kunnen ook 'avontuurlijker' motieven zijn, maar dat wil niet zeggen dat die fout zijn of geen waarde hebben. Juist omdat elke situatie uniek is, kun je zonder die situatie te kennen van tevoren ook niet weten wie je graag naast of achter je zou hebben staan.

In eerste instantie werd de naam Buurtwacht gebruikt, hoewel meteen al werd erkend dat deze term associaties kan oproepen met patrouilles en dergelijke. Vanwege de herkenbaarheid bleven we deze toch gebruiken. Totdat tijdens een bijeenkomst, georganiseerd door de wijkagenten van Stadshagen, de wethouder van Stadshagen ons initiatief benoemde als voorbeeld van burgerparticipatie, en zij zich daarbij versprak met de term Buurtkracht. Dit werd in de (behoorlijk volle) zaal meteen met instemming ontvangen, waarop we snel konden besluiten om deze term te gaan gebruiken. Hij lijkt namelijk zoveel op Buurtwacht dat het goed herkenbaar blijft, terwijl anderzijds wordt uitgegaan van het positieve (kracht) in plaats van het negatieve (wacht = bewaking). Ook is een buurtwacht een georganiseerd en/of gestuurd gebeuren, wat in ons geval niet zo is.

Behalve de wethouder (zie vraag 21) waren ook drie raadsleden aanwezig bij de bijeenkomst van de wijkpolitie. Eén van hen woont in Stadshagen en is ook lid geworden van de groep. Onlangs was er een documentaire over het onderwerp bij de NPO. Daarin kwam Tweede Kamerlid Chris van Dam aan het woord, die ook positief is.

Door het grote bereik is ook de kans groter dat er hulp komt, en dat er sneller en meer hulp komt. Mensen bepalen zelf voor welke zaken ze welke afstand willen overbruggen. Net als bij bijvoorbeeld de vrijwillige brandweer hoeft men echt niet alleen warm te lopen voor zaken heel dicht bij huis, of in het geval van bekenden. Ook 's nachts is de kans groter op hulp naarmate de groep groter is. De belangrijkste uitdaging bij een grote groep is om het gebruik van de app (groep 1) tot een minimale te beperken.

Nog even ter herinnering: de enige regel omtrent gedrag is dat we geen gedragsregels hebben. Er wordt met andere woorden nergens op gestuurd. Maar denk bijvoorbeeld aan:
observeren
analyseren
communiceren
geruststellen
de-escaleren
getuigen.

Niemand in het bijzonder, oftewel wij allemaal. Er zijn wel mensen die initiatieven nemen, ook spontaan, en zelfs alleen. :) Maar we zijn er allemaal om daar wat van te vinden, mee te denken, zelf ook initiatieven te nemen etc. Uiteindelijk kan het niet anders dan dat een meerderheid het voor het zeggen heeft. Tot nu toe gebeurt dat primair online, vooral op Nextdoor. Maar er is niemand met de verantwoordelijkheid om dit te organiseren. Dus iedereen kan dat doen. En iedereen kan ook het initiatief nemen om een dergelijk overleg op een andere manier te voeren, met wie dan ook. Daar is van niemand toestemming voor nodig.

Dat bepaal jij zelf. Als jij er behoefte aan hebt, of er aanleiding toe ziet, dan is het vooral goed dit te doen, zeker als er meer animo voor is. Er is echter geen 'dé organisatie' die zoiets doet of bepaalt.

1. Bij het doen van meerdere meldingen die niet helpen aan een oplossing. Want elke melding trekt de aandacht naar de groep, en als men steeds dingen leest die niet nuttig zijn, dan haakt men af, waardoor de app niet meer werkt. Behalve dat je steeds wordt afgeleid moet je over dergelijke meldingen heen scrollen om informatie te vinden die wél nuttig is.

2. Bij (bewust) (zeer) kwetsend gedrag.

Uiteraard wordt rekening gehouden met het type incident en de mate van impact en urgentie. Om dezelfde reden zal niet altijd worden gewaarschuwd voorafgaand aan een verwijdering. Maar ook omdat beheerders daar niet altijd 'zin' in hebben. Het zijn namelijk ook gewoon mensen, die dit vrijwillig doen. Tenslotte zijn er helaas ook mensen die wachten op een eerste of tweede waarschuwing voordat ze stoppen.

Hele explicite en zware (discriminerende) uitingen leiden meteen tot verwijdering, zonder waarschuwing.

Andersom zal niet iedereen worden verwijderd waarvan het gedrag door sommigen als kwetsend wordt ervaren. Vergelijk het met een bijeenkomst in het openbaar, waarin je niet snel mensen dwingt om te vertrekken. Ook daar geldt: we zijn best tolerant naar 'schreeuwers', totdat ze bijvoorbeeld hulpverleners voor de voeten lopen.